قُمْ 
تلفظ راهنما·اطلاعات (پارسی میانه: کُنب [۴]) از کلان‌شهرهای ایران است که در ۱۲۵ کیلومتری جنوب تهران پایتخت ایران واقع شده‌است. این شهر در کنار رودخانهٔ قمرود و در دشت قم قرار دارد. شهر قم مرکز استان قم و نیز مرکز شهرستان قم می‌باشد.[۵]
این شهر در شاهراه مواصلاتی و حمل و نقل ایران واقع شده و از یک سو رابط بین استان‌های صنعتی ایران با تهران و از سویی دیگر رابط استان‌ها و شهرهای جنوبی ایران با استان‌ها و شهرهای شمالی است. این اهمیت منحصر به حاضر نیست و در گذشته نیز قم به دلیل قرار گرفتن در مسیر راه ابریشم دارای اهمیت ارتباطی بوده‌است.[۶]
طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران شهر قم تعداد ۱٬۲۹۲٬۲۸۳ نفر جمعیت دارد که بیشتر این جمعیت مهاجرانی از شهری های دیگر ایران مثل زنجان، همدان اراک و تبریز است. با این جمعیت قم در رتبهٔ ششمین شهر پرجمعیت ایران قرار می‌گیرد.[۷] رشد جمعیت قم ۱٬۳ درصد است که جزء بالاترین نرخ رشد جمعیت در ایران است. بیشتر ساکنان شهر مسلمان و شیعهٔ دوازده امامی هستند و تعدادی از اقلیت‌های دینی زرتشتی و مسیحی در شهر ساکن هستند.[۱] استان قم از نظر وسعت پس از استان البرز کوچک‌ترین استان ایران است. استان قم تنها یک شهرستان دارد. شهرهای قم، جعفریه، پردیسان و سلفچگان مهم‌ترین شهرهای استان به‌شمار می‌روند. از معروف‌ترین روستاهای استان قم، می‌توان به فردو، وشنوه،صرم و کرمجگان اشاره کرد.
به شهر قم لقب‌های فراوانی نسبت داده می‌شود اما لقب رسمی و مورد استفاده در رسانه‌ها و همین‌طور شهرداری قم «پایتخت مذهبی ایران و قطب فرهنگی» است. از قم با عناوینی چون: حرم اهل بیت، شهر علم، شهر سوهان، شهر شیرینی، قنبید (کلم محلی که در قم کشت می‌شود)،لانه آخوند ها و آشیانهٔ آل محمد، مدینه المومنین، استراحتگاه مؤمنین، دارالموحدین و شهر کریمهٔ اهل بیت یاد می‌کنند.[۸][۹]
قم به عنوان پایتخت فرش ابریشمی ایران و جهان،[۱۰][۱۱] پایتخت کامپیوتری ایران،[۱۲] پایتخت اینترنتی جهان شیعه[۱۳] و پایتخت دوم ادبیات کودک و نوجوان ایران،[۱۴] قطب تولید موتورسیکلت در ایران،[۱۵][۱۶] قطب تولید نرم‌افزارهای علوم اسلامی،[۱۷][۱۸][۱۹] یکی از سه قطب تولید کیف و کفش در ایران،[۲۰] دومین قطب انتشار کتاب پس از تهران[۲۱][۲۲] و بزرگ‌ترین قطب انتشار کتاب‌های دینی در خاورمیانه[۲۲] نیز شناخته می‌شود.قم یکی از مهاجر پذیر ترین شهر های ایران است تعداد زیادی از اتباع افغانستانی و پاکستانی و عرب در قم مهاجر هستند.
سید علی خامنه‌ای، رهبر ایران این شهر را «مادر نظام جمهوری اسلامی» نامیده‌است.[۲۳][۲۴] حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران نیز قم را «بزرگ‌ترین مرکز نشر آثار و معارف اسلام و شیعه در جهان» خوانده‌است.[۲۵]
این شهر مدفن فاطمه معصومه دختر موسی بن جعفر، پیشوای هفتم شیعه و به‌طور سنتی محل اقامت بسیاری از روحانیون بلندپایهٔ شیعه بوده[۲۶] و بزرگ‌ترین حوزه علمیه ایران و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه‌ی ایران در این شهر قرار دارد. دبیرخانهٔ مجلس خبرگان رهبری ایران نیز در این شهر واقع‌است.[۲۷][۲۸] اهمیت زیارتی این شهر در درجهٔ نخست مربوط به مرقد فاطمه معصومه بوده و سپس به دلیل وجود مزارهای متعدد علویان و نوادگان امامان و همین‌طور مسجد جمکران است. این شهر پس از مشهد دومین شهر زیارتی ایراناست. جداشدن عتبات عالیات از ایران و پیوستن آن به امپراتوری عثمانی از یک سو و دور بودن مشهد از نواحی مرکزی ایران باعث شده که قم از دوره صفویه به بعد پذیرای زائران بیشتری باشد.[۲۹]
قیام‌ها و شورش‌های پیاپی مردم قم باعث شده تا این شهر در طول تاریخ بارها توسط حاکمان و فرمانروایان ویران شده و از نو آباد شود.[۳۰]
